DYSPENSER FEROMONOWY TOMODOR – Cetyniec większy (Tomicus piniperda)

TOMODOR to syntetyczny feromon agregacyjny krajowej produkcji, stosowany na cetyńca większego (Tomicus piniperda).

Dyspenser należy umieścić:

–  w zagrożonych drzewostanach przed rozpoczęciem rójki szkodnika, która często zaczyna się już w lutym
– znacznikiem do góry w  pułapce segmentowej typu IBL-3 (MULTI kominowa)
– na drzewie chwytnym, tzn. dłużycy sosnowej opryskanej uprzednio insektycydem zalecanym do zwalczania szkodników wtórnych
– na innych drzewach przeznaczonych do szybkiego usunięcia z lasu lub do okorowania

Z uwagi na krótki okres intensywnej rójki cetyńca, trwający ok. kilkunastu dni, warunkiem sukcesów w przypadku odłowów szkodnika do pułapek feromonowych jest odpowiednio wczesne wywieszenie ich w lesie. W drzewostanach zagrożonych w stopniu słabym należy wyłożyć 1 pułapkę na 10 ha, a w drzewostanach zagrożonych w stopniu średnim i silnym – 1 pułapkę na 2-5 ha. Jedna sztuczna pułapka umożliwia odłowienie w ciągu rójki Od 300 do 1500 chrząszczy cetyńca. Znaczne zmniejszenie liczebności populacji cetyńca większego można uzyskać również poprzez wykładanie dłużyc i wałków opryskanych insektycydem z przyczepionym TOMODOREM.

Cetyniec większy (Tomicus piniperda) – gatunek owada z podrodziny kornikowatych.

Cetyniec większy jest jednym z najgroźniejszych szkodników wtórnych sosny.

Występowanie:

Żeruje głównie na sośnie pospolitej, rzadziej na innych gatunkach Sosen, sporadycznie zaś może atakować świerk, modrzew i jodłę. Do masowego pojawiania się cetyńca większego dochodzi głównie w drzewostanach średnich i starszych klas wieku, uszkodzonych przez żer foliofagów sosny, huragany, okiść, pożary oraz osłabionych przez zanieczyszczenia przemysłowe, hubę korzeni, opieńkę itp. czynniki.

Morfologia i biologia:

Chrząszcz długości 3-5 mm, o ciele walcowatym, błyszczącym, barwy czarnej z ciemnobrunatnymi lub czerwonawymi pokrywami. Przedplecze zwężone ku przodowi, o szerokości większej od długości. Na ścięciu zaokrąglonych pokryw widoczne charakterystyczne, silnie połyskujące bruzdy.

Większość chrząszczy cetyńca większego opuszcza cetyny w październiku i listopadzie i wgryza się do odziomkowej części najbliższych drzew, niektóre jednak pozostają w cetynie na okres zimy. Rójka zaczyna się zwykle w połowie marca lub na początku kwietnia i zależnie od warunków meteorologicznych trwa niekiedy do połowy  maja. Temperatura progowa do rozpoczęcia rójki cetyńca większego wynosi 10-12⁰C, natomiast powyżej 140C następuje masowy lot owadów. Samice zasiedlają zwykle drzewa o grubej korze (powyżej 3 mm), gdzie drążą chodniki macierzyste długości od 8 do ponad 20 cm. Po obu stronach chodnika, w niezbyt regularnych odstępach składane są jaja w liczbie około 100 sztuk.

Wylęgłe z nich larwy żerują najpierw prostopadle do chodnika macierzystego. następnie wygryzają chodniki w różnych kierunkach. Przepoczwarczenie następuje w korze.

Po zakończeniu składania jaj chrząszcze rodzicielskie lecą w korony drzew na żer regeneracyjny. Trwa on około sześciu tygodni. W ten sam sposób żer uzupełniający odbywają młode chrząszcze, które opuszczają żerowiska od lipca do października. Część pokolenia rodzicielskiego po odbyciu żeru regeneracyjnego może ponownie pod koniec maja i w czerwcu wgryźć się pod korę, aby założyć generację siostrzaną.

Dorota