Choroby przenoszone przez ptaki
Spis treści
Robaczyce
Są to choroby wywołane przez pasożytujące w przewodzie pokarmowym ptaka nicienie, glisty i tasiemce powodują wycieńczenie ptaka, zatruwanego dodatkowo toksycznymi wydalinami pasożytów, co prowadzi do śmierci gołębia, a ponadto do zakażenia innych ptaków pasożytami, które chory osobnik wydala w ogromnych ilościach wraz z moczokałem. Powodem choroby zawsze jest zanieczyszczona kałem chorego zwierzęcia karma i woda pitna. Po blisko 19 dniach od połknięcia przez ptaka jaja robaka – na przykład włośnicy – w przewodzie pokarmowym pojawiają się już dorosłe pasożyty, które po następnych 7 dniach produkują jaja, wydalane z moczokałem.
Robaczyce przewodu pokarmowego gołębia stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia innych zwierząt i człowieka. Szczególnie narażone są małe dzieci, których układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty i nie radzi sobie z inwazją, zwłaszcza, że dzieci nie potrafią dostatecznie dbać o higienę. Szacuje się, że każdego roku tysiące dzieci ulega zarażeniu endoparazytami, a kilka procent ma poważne kłopoty ze wzrokiem (do utraty włącznie) w następstwie migracji stadiów larwalnych.
Aspergiloza inwazyjna
Wiele osób z uszkodzonym lub upośledzonym układem odpornościowym umiera z powodu aspergilozy inwazyjnej. Ich szansa na przeżycie zależy od wczesnego rozpoznania zakażenia. Niestety, brak jest dotychczas dobrych metod diagnostycznych. Często leczenie powinno się rozpocząć, gdy istnieje tylko podejrzenie choroby. Objawy aspergilozy inwazyjnej są następujące: gorączka, kaszel, bóle w klatce piersiowej lub złe samopoczucie, a także duszności. Czasami grzyb może przedostać się z płuc poprzez układ krwionośny do innych narządów, np. mózgu, oka, serca, nerki i skóry. Są to bardzo groźne przypadki, które powodują zwiększoną umieralność.
Aspergiloza (pleśniawka)
Jest chorobą grzybiczą, atakującą drogi oddechowe i przewód pokarmowy ptaków. Aspergillus to grzyby występujące na całym świecie, szczególnie jesienią i zimą na półkuli północnej. Niektóre z nich mogą wywoływać zakażenia u ludzi i zwierząt. Przyjmują one różne postacie, począwszy od typowych chorób alergicznych, a skończywszy na zakażeniach ogólnych będących zagrożeniem dla życia. Przebieg choroby jest uzależniony od różnych czynników, ale jednym z najważniejszych jest osobniczy stan układu odpornościowego. Grzyb rozwijając się, tworzy szarozielony, pleśniowaty nalot na wilgotnym, gnijącym drewnie lub na wilgotnej ściółce w gniazdach, skąd łatwo przedostaje się do przewodu pokarmowego i oddechowego ptaka, powodując stany zapalne. Choroba nadaje się do leczenia tylko w początkowym stadium, ale zwykle dostrzega się ją dopiero wtedy, gdy na skuteczne leczenie jest już za późno. Rozróżniamy kilka rodzajów aspergilozy:
Alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna (allergic bronchopulmonary aspergillosis) Jest to swoista choroba, w której powstaje uczulenie na zarodniki grzyba Aspergillus. Dotyczy to prawie wszystkich chorych na astmę; do 20% może chorować kilka razy w życiu. ABPA występuje u pacjentów ze zwłókniałymi torbielami, gdy osiągają one wiek młodzieńczy i dojrzałość. Objawy subiektywne choroby są podobne do symptomów astmy: stany złego samopoczucia, kaszel oraz świszczący oddech. Niekiedy pacjenci odkrztuszają brązowo zabarwione czopy śluzu. Diagnoza może być przeprowadzona za pomocą promieniowania rentgenowskiego oraz przez badanie plwociny, skóry, a także krwi. Podczas długotrwałego przebiegu ABPA może dojść do całkowitego zniszczenia płuc (zwłóknienia), jeżeli choroba nie jest leczona.
Grzybnia – kropidlakowy jest to zupełnie odmienna choroba, również wywołana przez grzyby rodzaju Aspergillus. Rosną one w jamach płuc, które pierwotnie powstają w wyniku uszkodzenia po przebyciu takich chorób, jak gruźlica lub sarkoidoza. Każda choroba, która prowadzi do tworzenia się jam płucnych, sprzyja powstawaniu grzybniaka kropidlakowego. Zarodniki penetrują wówczas jamę płucną oraz kiełkują, a następnie tworzą zbitą biomasę grzybni. W konsekwencji grzyb wydziela toksyny oraz substancje powodujące alergię, które są przyczyną stanów złego samopoczucia. Osoby dotknięte chorobą mogą wykazywać później, że są skrajnego wyczerpania. Krwioplucie (haemoptysis) mogą występować u 50-80% osób dotkniętych chorobą.
Ptasia grypa
Ptasia grypa zwana fachowo influenzą ptaków to groźna i zakaźna choroba, na którą zapadają ptaki. Choroba ta wywoływana jest przez przez typ A wirusa grypy stąd też nazwa ptasia grypa. Jednak wirus sam w sobie nie jest groźny dla ludzi pod warunkiem przestrzegania określonych zasad higieny przy kontakcie z ptakami, ich odchodami czy też mięsem.
Wśród ptaków znanych jest ponad 140 różnych szczepów wirusa ptasiej grypy. Największą sławę jednak zyskał słynny wirus H5N1 o wysokiej patogeniczności. Ta odmiana wirusa cechuje się wysoką śmiertelnością wśród drobiu oraz posiada duże możliwości mutowania i wytwarzania wirusów o nowych cechach genetycznych.
Wirus ptasiej grypy sporadycznie powoduje zakażenia u ludzi. Gdy jednak do tego dojdzie, to choroba przebiega o wiele ciężej od klasycznej ludzkiej grypy. Jako powikłanie może spowodować wirusowe zapaleni płuc, w wyniku którego dochodzi do ostrej niewydolności oddechowej. Głównym źródłem zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt (drobiu) są ptaki wolno żyjące (głównie ptaki wodne), będące bezobjawowymi nosicielami ptasiej grypy. Najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia drobiu domowego jest bezpośredni lub pośredni kontakt (woda do picia) z takim ptactwem.
Wirus grypy typu A, wywołujący ptasią grypę – obraz z transmisyjnego mikroskopu elektronowego (Źródło: Dr Erskine Palmer, Biblioteka ilustracji dot. zdrowia publicznego przy Centrum Epidemiologicznym)
Człowiek może zachorować na ptasią grypę po kontakcie z jakąkolwiek wydzieliną lub płynem produkowanym przez zakażonego ptaka (np. dzikiego ptactwa wędrownego). Może to być krew, łzy, wydzielina dróg oddechowych czy też kał. To właśnie ten ostatni był, jak się sądzi, najczęstszą przyczyną zachorowań wśród ludzi.
Gdy temperatura jest wyższa od zera stopni, wirus obecny w odchodach ginie z reguły po kilku dniach. Jednak w warunkach takich jak obecnie, czyli podczas mrozów, zarazek może przetrwać w odchodach nawet kilka miesięcy.
To samo dotyczy padniętych ptaków, czy to dzikich, czy hodowlanych. Gdy jest ciepło – niebezpieczeństwo utrzymuje się kilkanaście dni. Podczas mrozów – kilka miesięcy.
Kryptokoza
To rodzaj grzybicy wywołanej przez drożdżopodobny grzyb Cryptococcus neoformans. Występuje praktycznie na całym świecie. Ta grzybica może zaatakować ośrodkowy układ nerwowy, skórę lub płuca, może mieć więc postać powierzchowną lub narządową. Jej przebieg jest podostry lub przewlekły. W przypadku braku leczenia, szczególnie jeśli grzybica zaatakuje opony mózgowo-rdzeniowe, może doprowadzić nawet do śmierci chorego.
Zarodniki Cryptococcus neoformans dostają się do organizmu przez układ oddechowy. Są obecne między innymi w odchodach kur i gołębi. Zwiększone ryzyko zachorowania na ten rodzaj grzybicy odnotowuje się u osób chorujących na AIDS, niektóre chłoniaki, sarkoidozę oraz u osób długotrwale leczonych kortykosterydami.
Niektóre odmiany grzyba wywołują infekcje tylko u osób z osłabionym układem odpornościowym. Jeden z grzybów wywołujących kryptokokozę, Cryptococcus gattii, atakuje także osoby ze zdrowym układem odpornościowym.
Kryptokokoza może mieć trzy odmiany:
- kryptokokoza skórna lub przyranna,
- kryptokokoza płucna,
- kryptokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Najczęstszą postacią choroby jest kryptokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Objawy to przewlekłe bóle głowy, sztywność karku, kłopoty ze wzrokiem. W końcowej fazie zakażenia chory zapada w śpiączkę, co zwykle kończy się śmiercią.
Uważa się obecnie, że kryptokokoza w większości przypadków dotyka najpierw płuca, po czym przenosi się do mózgu. Infekcje płuc bywają nieodpowiednio leczone lub wręcz bagatelizowane, stąd rozprzestrzenianie się grzyba po organizmie. Ułatwia mu to także osłabiony układ odpornościowy.
Ornitoza (Papuzica)
Jest to groźne zakażenie wywołane przez bakterie wewnątrzkomórkowe Chlamydia psittaci. Zarażenie człowieka następuje najczęściej przy okazji kontaktu z ptactwem hodowlanym lub domowym, przez bezpośredni kontakt z chorym ptakiem, zakażoną wodę, zetknięcie z odchodami chorego gołębia, a także przez wdychanie pyłów z zakażonych odchodów. Nosicielami choroby mogą być także roztocza i wszoły odżywiające się krwią ptaków. Patogenny pył zawierający mikroskopijne fragmenty kału ptaków dostaje się przez drogi oddechowe do organizmu ludzkiego.
Chlamydia, poprzez nabłonek dróg oddechowych toruje sobie drogę do układu siateczkowo – nabłonkowego. Przedostaje się tam za pośrednictwem naczyń krwionośnych. Kolejnym etapem rozprzestrzeniania się infekcji jest wtórne zakażenie krwi bakteriami – tzw. bakteriemia. Jej wynikiem jest z kolei atak drobnoustrojów na narządy wewnętrzne – zazwyczaj na płuca, rzadziej na wątrobę, ośrodkowy układ nerwowy bądź serce. Okres od zarażenia do emisji choroby trwa z reguły nie dłużej niż dwa tygodnie.
Zajmujemy się problematyką zwalczania szkodników od 1984 roku, czyli od pierwszej rejestracji jednoosobowej firmy zajmującej się odkażaniem, tępieniem szkodników i gryzoni. Prowadzimy szkolenia w Polskim Stowarzyszeniu Pracowników Dezynfekcji, Dezynsekcji i Deratyzacji.
